A
- Adelofagia – Stowarzyszenie się królowych różnych gatunków mrówek, celem założenia gniazda.
- Allometria –Jakakolwiek zależność wielkości dwóch części ciała, którą można wyrazić przez y=bx^a, gdzie a i b są odpowiednimi stałymi. W przypadku, gdy a jest różne od 1, proporcje ciała u różnych kast są różne.
- Allometroza – Odżywianie się larwami.
- Altruizm – Prowadzące do samounicestwienia zachowanie, mające na celu dobro innych osobników.
- Arhenotokia– Powstawanie samców z niezapłodnionych (haploidalnych) jaj.
B
- Beczka – Inaczej Cysterna (Mrówka beczka/cysterna) występująca u mrówek z rodzaju Myrmecocystus. Pojedyncza robotnica o tak silnie wypełnionym płynnym pokarmem żołądku, że segmenty odwłokowe są rozsunięte, a błony międzysegmentowe silnie rozciągnięte – żywy zbiornik zwracający pokarm na żądanie towarzyszek w czasach głodu i niedostatku pożywienia.
- Bieg tandemowy – Forma porozumiewania się, stosowana przez robotnice niektórych gatunków mrówek w czasie poszukiwań lub rekrutacji, polegająca na tym, że jeden osobnik postępuje ściśle jeden za drugim, często dotykając czułkami odwłoka swojego poprzednika.
- Biwak – Skupisko robotnic mrówek nomadnych w obrębie którego chroni się królowa i potomstwo.
C
- Chów wsobny – Krzyżowanie się ze sobą organizmów blisko spokrewnionych.
- Cykl rozwojowy – Okres pomiędzy złożeniem jaja a wylęgiem dojrzałego owada
- Cysterna – Inaczej Beczka (Mrówka „beczka/cysterna”) występująca u mrówek z rodzaju Myrmecocystus. Pojedyncza robotnica o tak silnie wypełnionym płynnym pokarmem żołądku, że segmenty odwłokowe są rozsunięte, a błony międzysegmentowe silnie rozciągnięte – żywy zbiornik zwracający pokarm na żądanie towarzyszek w czasach głodu i niedostatku pożywienia.
- Czasowe pasożytnictwo społeczne – Pasożytnictwo, w którym królowa jednego gatunku wnika do obcego gniazda należącego do innego gatunku, zabija lub czyni niepłodną tamtejszą królową i zajmuje jej miejsce. Następnie, w miarę naturalnego wymierania robotnic gospodarzy, w populacji kolonii w coraz większym stopniu zaczyna dominować potomstwo pasożytniczej królowej. W Polsce najbardziej znanymi pasożytami społecznymi są Polyergus rufescens i Formica sanguinea. Również inne gatunki Formica stosują taką taktykę przy zakładaniu kolonii np. F.rufa.
- Częściowo klasztore zakładanie kolonii – Proces, w którym królowa zakłada kolonię, odizolowując się w komorze, czasami jednak opuszczając ją w celu zebrania brakującego pokarmu. W Polsce w ten sposób zakłada gniazda np. Manica rubida
D
- Desmerga – Robotnica o rozmiarach pośrednich między robotnicą typu major a minor.
- Dichtadiikształtna ergatogina – Przedstawicielka odbiegającej od normy kasty płciowej, charakteryzująca się bezskrzydłym tułowiem, olbrzymim odwłokiem i powiększonym zapomostkiem, występująca jedynie u mrówek nomadnych.
- Diploidalność – Sposób determinacji płci, w którym tylko samice(robotnice i królowe) pochodzą z jaj diploidalnych.
- Dulozja – Forma niewolnictwa, które polega na wykradaniu potomstwa(poczwarek) z gniazda gatunku blisko spokrewnionego. Mrówki, które po wylęgu wyjdą na świat są uznawane za siostry i wspólnie pracują na rzecz „nowej” kolonii. Mrówki „niewolnice” są traktowane na równi z pozostałymi mrówkami z gniazda. Niewolnictwo wsród mrówek ma zdecydowanie inną formę niż niewolnictwo praktykowane przez ludzi. W Polsce jako przedstawicieli mrówek praktykujących niewolnictwo przedstawia się Formica sanguinea praktykująca „niewolnictwo” fakultatywne. Oznacza to że sama F. sanguinea jest w stanie wykonać wszytskie czynności związane z budową gniazda, zdobywanie pokarmu, opieką nad potomstwem, a swoje szeregi powiększa „niewolnicami” w celach zwiększenia liczebności i siły kolonii. Drugim przedstawicielem stosującym niewolnictwo w Polsce jest Polyergus rufescens. Amazonka stosuje dulozje obligatoryjną, czyli sama nie jest w stanie(przez charakterystyczne sierpowate żuwaczki) wykonać podstawowych prac w gnieździe(budowa nowych komór i korytarzy, opieka nad potomstwem) czy zbierania pokarmu. Jest całkowicie w tych kwestiach uzależniona od „niewolnic”.
- Dymorfizm – W przypadku istnienia kast jest to występowanie w tej samej kolonii dwóch różnych form, w tym dwóch klas wielkści, nie połączonych formami przejściowymi.
E
- Elita – Termin odnoszący się do członków kolonii, charakteryzujących się wyższą od innych aktywnością i niższym progiem pobudliwości
- Ergatogina – Każda forma pośrednia pomiędzy królową a robotnicą.
- Ergatokształtny samiec – Osobnik posiadający normalne genitalia samca, natomiast budową ciała zbliżony do robotnicy
F
- Faza stacjonarna – Okres w cyklu życiowym mrówek koczujących. W fazie stacjonarnej kolonia zajmuje pewien teren, królowa składa jaja. Potomstw oznajduje się w fazie jaja lub poczwarki.
- Faza wędrowna – Okres w cyklu życiowym mrówek koczujących. W fazie wędrownej kolonia aktywnie żeruje, często zmienia miejsce swojego biwaku, królowa nie składa jaj, a potomstwo znajduje się w stadium larwalnym.
- Feromon – Substancja chemiczna, przeważnie wydzielina gruczołów, służąca do porozumiewania się danego gatunku. Jeden osobnik wydziela te substancję jako sygnał, a drugi reaguje na jej smak lub zapach. Wyróżniamy głównie:
- Feromon alarmowy – wydzielony przez robotnice, wzmaga czujność współtowarzyszek a w razie potrzeby wszczyna alarm w gnieździe.
- Feromon śladów- wydzielany w celu zwerbowania innych mrówek do podążania w określonym kierunku
4. Fizogastria -Bardzo silne rozszerzenie odwłoka wywołane hipertrofią (przerostem) ciał tłuszczowych lub (i) jajników.
5. Forma bezskrzydła – Termin odnoszący się do osobnika, który zrzucił skrzydła, przeważnie po kopulacji.
6. Formikarium -Sztuczne, laboratoryjne gniazdo mrówek.
7. Fragmozja – Zjawisko polegające na tym, że głowa lub koniec odwłoka są tempo zakończone i służą do zatykania otworu gniazda. Występuje u mrówek i termitów, przeważnie w kaście żołnierzy. Europejskim gatunkiem stosującym tę technikę jest m.in. Camponotus truncatus.
8. Furażer – Członek podkasty robotnic, wyspecjalizowany w zdobywaniu i transporcie pokarmu.
G
- Ginandromorf – Mrówka mająca jednocześnie cechy samca i królowej.
- Gniazdo – System korytarzy i komór zamieszkiwany przez mrówki
- Gniazdo mieszane – Gniazdo zawierające kolonie dwóch lub więcej gatunków, w którym zachodzi przemieszanie zarówno form dojrzałych, jak i niedojrzałego potomstwa.
- Gniazdo złożone -Gniazdo zawierające kolonie dwóch lub więcej gatunków, połączone ze sobą korytarzami, w którym może wystąpić przemieszanie osobników dojrzałych, jednak potomstwo jest w dalszym ciągu trzymane osobno.
H
- Haploidalność – Sposób determinacji płci, w którym tylko samce pochodzą z jaj haploidalnych.
- Haplometroza – Samodzielne zakładanie gniazda przez królową.
- Hesmoza – Podział kolonii następuję gdy część płodnych królowych z gniazda macierzystego, wraz z grupą towarzyszących im robotnic zakładają nowe gniazdo, często tworząc w ten sposób system polikaliczny. W przypadku mrówek jest to inaczej Hesmoza
- Heterogonia – Jakakolwiek zależność wielkości dwóch części ciała, którą można wyrazić przez y=bx^a, gdzie a i b są odpowiednimi stałymi. W przypadku, gdy a jest różne od 1, proporcje ciała u różnych kast są różne.
- Homesotaza społeczna – Utrzymanie stałego stanu na poziomie społeczeństwa, poprzez regulację mikroklimatu gniazda, regulację zagęszczenia populacji, zachowania i fizjologii członków grupy jako całości.
I
- Imago – Owad dojrzały.
- Inkwilizm – Inkwilizm, współistnienie w tym samym gnieździe dwóch gatunków mrówek, z których jeden zależy od jakiejkolwiek działalności społecznej drugiego gatunku (np. karmienie larw pasożyta przez niewolnice).
- Izometria – Jest to szczególny przypadek allometrii, gdy w miarę wzrostu całego ciała stosunek dwóch jego części pozostaje stały
J
- Jajo – Jajo jest wczesnym(pierwszym) stadium rozwoju mrówki .
- Jajo troficzne – Jajo, przeważnie o zdegenerowanym kształcie i niezdolne do rozwoju, które stanowi pokarm innych osobników w kolonii. Nie wszystkie gatunki mrówek mogą je wytwarzać. Są wytwarzane zarówno przez te prymitywniejże jak i bardziej zaawansowane ewolucyjnie rodzaje mrówek: Myrmecia, Myrmica, Pongonomyrmex, Leptothorax, Hypoclinea, Formica, Plagiolepis. Jaja te są wysokobiałkowym pokarmem dla larw i królowych.
K
- Kasta – Dowolna grupa osobników określonego typu morfologicznego, płci, wieku czy też wszystkich tych cech, wykonujaca w mrowisku wyspecjalizowaną czynność.
- Klasztorne zakładanie kolonii – Postępowanie w którym królowa zamyka się w komorze lęgowej i wychowuje pierwsze pokolenie robotnic na substancjach odżywczych otrzymywanych wyłącznie z własnych tkanek zapasowych, w tym ciał tłuszczowych i ulegających histolizie mięśni skrzydeł.
- Kleptobioza – Rabowanie przez jeden gatunek zapasów drugiego lub szukanie pożywienia w jego stosach odpadów. Działaniom tym nie towarzyszy jednak zakładanie gniazd w bezpośrednim otoczeniu drugiego gatunku
- Kokon – Zewnętrzna osłona mrówki będącej w stadium poczwarki. Nie wszystkie gatunki mrówek wytwarzają kokon.
- Kolonia – Są to osobnicy(płciowi-samce i królowe oraz robotnice), najczęściej należące do jednego gatunku, zajmujące gniazdo(gniazda) i wspólnie pracujące w określonym celu. Celem do którego każda kolonia dąży jest to wydanie na świat jak największej liczby osobników płciowych.
- Kopiec – Nadziemna część gniazda, zbudowana z igliwia, patyczków, źdźbła trawy, ziemi, w celu regulacji mikroklimatu wewnątrz gniazda.
- Królowa – Forma płciowa mrówek,samica zajmująca się reprodukcją osobników w kolonii.
L
- Larwa – jest to drugie w kolejności(po jaju) stadium rozwoju mrówki(oraz innych owadów o przeobrażeniu zupełnym). Owad w stadium larwalnym znacznie różni się od formy imago.
- Lestobioza – Gnieżdżenie się rojów drobnych gatunków (w Polsce Solenopsis fugax) w ścianach gniazd większego gatunku i wchodzenie do jego komór w celu grabienia potomstwa lub zapasów pokarmu.
- Lot godowy – Lot, w którym dochodzi do kopulacji uskrzydlonych samców i samic.
M
- Major –Osobnik należący do największej podkasty robotnic, specjalizuje się głównie w obronie kolonii.
- Media – Osobnik należący do podkasty robotnic pośredniej pomiędzy minor a major. Media występuje tylko u mrówek polimorficznych, gdzie są wyodrębnione 3 podkasty robotnic. Zajmuje się zarówno pracami w gnieździe jak i poza nim.
- Mikstura –
Mikstura w klasycznym wydaniu ma następujący przepis:1 żółtko jaja kurzego; 60 ml miodu; 1g witamin i mikroelementów; (osobiście używam preparatu o nazwie VITARAL – kruszę i dodaję ok. polowę tabletki) 5g agaru (nie jest nieodzownym składnikiem i można miksturę przygotować bez niego) odrobina wody.
Po dokładnym wymieszaniu pokarm nadaje się od razu do podania mrówkom.
- Minor – Osobnik należący do najmniejszej(nie wliczając robotnic Nantic) podkasty robotnic, zajmuje się głównie pracami w gnieździe i opieką nad potomstwem.
- Monoginia – Występowanie w mrowisku tylko jednej samicy.
- Monokalizm – Zajmowanie, budowanie i utrzymywanie przez mrówki należące do jednego gatunku tylko jednego mrowiska.
- Momomorfizm – Występowanie w obrębie gatunku tylko jednej podkasty robotnic.
- Mrówka „beczka/cysterna” – Inaczej Cyserna/Beczka występująca u mrówek z rodzaju Myrmecocystus. Pojedyncza robotnica o tak silnie wypełnionym płynnym pokarmem żołądku, że segmenty odwłokowe są rozsunięte, a błony międzysegmentowe silnie rozciągnięte – żywy zbiornik zwracający pokarm na żądanie towarzyszek w czasach głodu i niedostatku pożywienia.
- Mrówka koczująca/nomadna – Są to mrówki które nie prowadzą osiadłego trybu życia, lecz stosunkowo często( w zależności od wielu warunków) zmieniają swoje lokum.
- Mrówka żniwiarka – Są to mrówki, które swoją dietę urozmaicają o nasiona(głównie traw). Najbardziej znana żniwiarka to północno amerykańska mrówka Pogonomyrmex barbatus. Przedstawicielem europejskich żniwiarek jest Messor barbarus a polskiej Tetramorium caespitum.
- Myrmekofil – Organizm, który co najmniej część swojego cyklu życiowego musi spędzić w koloniach mrówek .
- Myrmekologia –Myrmekologia (z greckiego: μύρμεξ, myrmex, „mrówka”; and λόγος, logos, „nauka”) jest to gałąź entomologii. Nauka ta zajmuje się głównie badaniem mrówek w środowisku naturalnym oraz w środowisku sztucznym.
N
- Nadorganizm – Społeczeństwo mrówek ze względu na organizację społeczeństwa posiada cechy podobne jak pojedynczy organizm. Kolonia, gdzie każda mrówka ma swoje określone zadanie(np. królowe-reprodukcja-narządy płciowe, trofalaksja-wymiana substancji w układzie krążenia, robotnice- tkanka somatyczna) zostało przyrównane do jednego organizmu jako całości.
- Nantic – Robotnica karłowata, z pierwszego pokolenia, jej niewielkie rozmiary spowodowane są niedostatkiem pokarmu. Występują zarówno u gatunków monomorficznych jak i polimorficznych.
- Nektoforeza – Wynoszenie martwych członków kolonii poza obręb gniazda.
- Niewolnictwo – Inaczej dulozja, polega na wykradaniu potomstwa(poczwarek) z gniazda gatunku blisko spokrewnionego. Mrówki, które po wylęgu wyjdą na świat są uznawane za siostry i wspólnie pracują na rzecz „nowej” kolonii. Mrówki „niewolnice” są traktowane na równi z pozostałymi mrówkami z gniazda. Niewolnictwo wśród mrówek ma zdecydowanie inną formę niż niewolnictwo praktykowane przez ludzi. W Polsce jako przedstawicieli mrówek praktykujących dulozję przedstawia się Formica sanguinea praktykująca „niewolnictwo” fakultatywne. Oznacza to że sama F. sanguinea jest w stanie wykonać wszystkie czynności związane z budową gniazda, zdobywanie pokarmu, opieką nad potomstwem, a swoje szeregi powiększa „niewolnicami” w celach zwiększenia liczebności i siły kolonii. Drugim przedstawicielem stosującym niewolnictwo w Polsce jest Polyergus rufescens. Amazonka stosuje dulozje obligatoryjną, czyli sama nie jest w stanie(przez charakterystyczne sierpowate żuwaczki) wykonać podstawowych prac w gnieździe(budowa nowych komór i korytarzy, opieka nad potomstwem) czy zbierania pokarmu. Jest całkowicie w tych kwestiach uzależniona od „niewolnic”.
- Nimfa – Młode stadium gatunku o przeobrażeniu niezupełnym
O
- Okres rozwojowy – Okres w rozwoju owada pomiędzy wylinkami
- Oligoginia –Występowanie w jednej kolonii dwóch lub więcej płodnych królowych. Królowe wobec siebie zachowują wrogość i wykazują terytorializm wewnątrz gniazda, nie tolerując się wzajemnie. Jest to szczególny przypadek poliginii.
- Ommatidum – Podstawowy element oka złożonego owadów.
- Oofagia – Zjadanie przez osobnika własnych bądź złożonych przez współtowarzyszy jaj.
- Orszak – Grupa robotnic stale towarzysząca królowej.
- Osobnk płciowy – Osobnik zdolny do kopulacji i reprodukcji. Osobnikami płciowymi w koloniach mrówek są samce(haploidalne) i samice-dziewicze królowe(diploidalne).
- Owad społeczny – Mrówka, termit, pszczoła lub osa należąca do gatunku owadów właściwie(prawdziwie) społecznych.
P
- Parabioza – Korzystanie z tego samego gniazda, nawet i śladów zapachowych przez kolonie różnych gatunków, trzymających swe potomstwo osobno.
- Pasożytnictwo czasowe – Pasożytnictwo, w którym królowa jednego gatunku wnika do obcego gniazda należącego do innego gatunku, zabija lub czyni niepłodną tamtejszą królową i zajmuje jej miejsce. Następnie, w miarę naturalnego wymierania robotnic gospodarzy, w populacji kolonii w coraz większym stopniu zaczyna dominować potomstwo pasożytniczej królowej. W Polsce najbardziej znanymi pasożytami społecznymi są Polyergus rufescens i Formica sanguinea. Również inne gatunki Formica stosują taką taktykę przy zakładaniu kolonii np. F.rufa.
- Pasożytnictwo społeczne – Inaczej Inkwilizm, współistnienie w tym samym gnieździe dwóch gatunków mrówek, z których jeden zależy od jakiejkolwiek działalności społecznej drugiego gatunku (np. karmienie larw pasożyta przez niewolnice).
- Pasożytnictwo troficzne – Wykorzystanie przez pasożyta istniejących szlaków pokarmowych jakiegoś gatunku mrówek w celu wtargnięcia w jego układ społeczny.
- Pączkowanie – Podział kolonii.
- Pleometrozja –Zakładanie gniazda przez więcej niż jedną królową w gatunku monoginicznym – po osiągnięciu przez kolonię pewnego etapu wzrostu nadmiarowe królowe są eliminowane.
- Poczwarka – Nieaktywne stadium owada o przeobrażeniu zupełnym. W przypadku mrówek, będących w stadium poczwarki nie zawsze wytwarzany jest kokon.
- Podział kolonii – Podział kolonii następuję gdy część płodnych królowych z gniazda macierzystego, wraz z grupą towarzyszących im robotnic zakładają nowe gniazdo, często tworząc w ten sposób system polikaliczny. W przypadku mrówek jest to inaczej Hesmoza
- Poliginia – Występowanie w mrowisku więcej niż jednej płodnej królowej.
- Polimorfizm – Występowanie dwóch lub więcej różniących się pod względem funkcjonalnym form (kast) w obrębie jednej płci.
- Politeizm – Podział pracy wśród członków kolonii.
- Politeizm kastowy – Podział pracy ze względu na przynależność do kasty a tym samym do przynależność do danej grupy robotnic wykonujących stosunkowo ściśle określoną pracę(np. żołnierze należący do kasty major maja za zadanie bronić gniazda).
- Politeizm wiekowy – Podział pracy ze względu na wiek, w którym każdy osobnik w zależności od wieku wykonuje określoną formę pracy.
- Potomstwo – Wszystkie niedojrzałe osobniki w kolonii, włączając jaja, larwy i poczwarki.
- Propodeum – Pierwszy segment odwłoka.
- Przyoczko – Jedno z 3 oczek prostych, znajdujące się w górnej części głowy w linii środkowej lub w jej pobliżu.
R
- Robotnica – Najczęściej niezdolna do kopulacji o reprodukcji samica w kolonii mrówek zajmująca się zbieraniem pokarmu, budową i przebudową gniazda, opieką nad potomstwem.
- Rójka – Masowe opuszczanie mrowiska przez formy płciowe inicjujące lot godowy.
S
- Skleryt – Część ściany ciała połączona szwami.
- Socjobiologia – Nauka zajmująca się badaniem wszelkich aspektów porozumiewania się i organizacji społecznej.
- Socjologia owadów- Nauka zajmując się badaniem zachowania społecznego i cech populacji, związanych ze społecznym zachowanie owadów.
- Społeczeństwo owadów – Jest to kolonia owadów właściwie społecznych ( termity, mrówki, osy, pszczoły)
- Stacja pokarmowa – Gniazdo pozbawione królowych, będące miejscem magazynowania pokarmu i oraz miejscem z którego rozpoczynają się wyprawy łowieckie po pokarm.
- Sterinit – Brzuszny skleryt.
- Stylik -„Talia” mrówek. Składa się z jednego segmentu, pomostka (petiolus), albo też z dwóch segmentów, pomostka (petiolus) i zapomostka (postpetiolus).
- Substancja adopcyjna/uspokajająca –
*adopcyjna -wydzielina pasożyta społecznego, powodująca przyjęcie go przez będące gospodarzami mrówki do swojej kolonii. *uspokajająca- wydzielina pasożyta społecznego, zmniejszająca agresję gospodarza oraz wspomagająca zaakceptowanie pasożyta, przez kolonię gospodarza - Superkolonia -Kolonia złożona z wielu gniazd i stacji pokarmowych połączonych stałą wymianą robotnic, kolonia polikaliczna. Przykładem jest kolonia mrówki argentyńskiej – Linepithema humile (Iridomyrmex humilis)- której JEDNA superkolonia rozciąga się od Włoch po Portugalię.
- Superorganizm -Społeczeństwo mrówek ze względu na organizację społeczeństwa posiada cechy podobne jak pojedynczy organizm. Kolonia, gdzie każda mrówka ma swoje określone zadanie(np. królowe-reprodukcja-narządy płciowe, trofalaksja-wymiana substancji w układzie krążenia, robotnice- tkanka somatyczna) zostało przyrównane do jednego organizmu jako całości.
Ś
- Ślad zapachowy/rekrutacyjny/badawczy –
- zapachowy- ślad chemiczny, pozostawiony przez jednogo owada, którym inny postępuję za nim.
- rekrutacyjny- pozostawiony przez pojedyncza mrówkę- zwiadowczynię. Służy do zwerbowania współtowarzyszek do pomocy przy zbieraniu źródła pokarmu, naprawienia uszkodzonego fragmentu gniazda, i wielu innych czynności do których potrzeba kilku współpracujących ze sobą mrówek.
- badawczy-może być bardziej lub mniej ciągły. Stosowany jest przez furażerki będące na przodzie kolonii. Wykorzystywany przez mrówki nomadne
T
- Tergit – Skleryt grzbietowy.
- Transport dojrzałych osobników – Noszenie dojrzałych osobników przyjmujących formę embrionalną przez innego osobnika dojrzałego do nowego gniazda. Jest to częsta, stereotypowa forma zachowania u mrówek.
- Transport łańcuchowy – Przekazywanie pokarmu od jednej robotnicy do drugiej w czasie przenoszenia go do gniazda.
- Troficzne jajo –Jajo, przeważnie o zdegenerowanym kształcie i niezdolne do rozwoju, które stanowi pokarm innych osobników w kolonii. Nie wszystkie gatunki mrówek mogą je wytwarzać. Są wytwarzane zarówno przez te prymitywniejże jak i bardziej zaawansowane ewolucyjnie rodzaje mrówek: Myrmecia, Myrmica, Pongonomyrmex, Leptothorax, Hypoclinea, Formica, Plagiolepis. Jaja te są wysokobiałkowym pokarmem dla larw i królowych.
- Trofolaksa – Wymiana pokarmu pomiędzy członkami jednej społeczności. Z ust do ust.
W
- Wole – Rozszerzony, środkowy odcinek jelita przedniego, w którym przechowywany jest płynny pokarm.
- Wylinka – Oskórek zrzucony podczas linki.
- Wzrost allometryczny – Jakakolwiek zależność wielkości dwóch części ciała, którą można wyrazić przez y=bx^a, gdzie a i b są odpowiednimi stałymi. W przypadku, gdy a jest różne od 1, proporcje ciała u różnych kast są różne.
Z
- Zapach gatunku/kolonii/gniazda –
- gatunku- zapach ciała mrówki charakterystyczny dla danego gatunku;
- gniazda- zapach pozwalający mrówce poznać swoje gniazdo od gniazda innej kolonii;
- kolonii- zapach charakterystyczny dla danej kolonii, pozawala on odróżnić swoich od wrogów.
2. Zasada Emeryego– Zasada(reguła) ta mówi, że gatunki pasożytów społecznych bardzo przypominają gatunki gospodarzy, w związku z czym są najprawdopodobniej ściśle związanie z nimi pod względem filogenetycznym.
Ż
- Żołnierz – Członek podkasty robotnic wyspecjalizowany w obronie kolonii.