Słownik pojęć

2024-02-142024-02-14 Antmania

Adelofagia dotyczy współpracy królowych mrówek z różnych gatunków w celu utworzenia nowego gniazda. Jest to fascynujący przykład współpracy międzygatunkowej.
Allometria to termin opisujący zależność rozmiarów między dwoma częściami organizmu, którą można przedstawić za pomocą równania y=bx^a, gdzie a i b to stałe. Zjawisko to wskazuje, że proporcje ciała mogą się różnić między różnymi kastami, gdy wartość a nie jest równa 1.
Allometroza odnosi się do procesu, w którym larwy czerpią pożywienie, co jest kluczowym elementem ich rozwoju.
Altruizm w świecie zwierząt to zachowanie, które może prowadzić do samopojęcia, ale ma na celu przyniesienie korzyści innym osobnikom. Jest to przykład zachowań, które podkreślają ważność dobra grupy nad dobrem indywidualnym.
Arhenotokia to unikalny proces rozmnażania, w którym samce powstają z niezapłodnionych jaj, co jest przykładem haploidalnego rozmnażania i pokazuje złożoność strategii reprodukcyjnych w naturze.

Beczka, znana również jako mrówka cysterna, występuje wśród mrówek z rodzaju Myrmecocystus. Charakteryzuje się ona tym, że jedna robotnica może przechowywać w swoim żołądku tak dużą ilość płynnego pokarmu, iż jej segmenty odwłokowe rozdzielają się, a skóra między nimi jest silnie naciągnięta, co czyni ją żywym rezerwuarem, zdolnym do oddawania pokarmu innym towarzyszkom w okresach braku żywności.
Bieg tandemowy to specyficzna metoda komunikacji obserwowana u niektórych gatunków mrówek, polegająca na poruszaniu się w ściśle określonym porządku – jedna robotnica bezpośrednio za drugą, często dotykając czułkami odwłoka lidera. Jest to technika wykorzystywana w trakcie eksploracji terenu lub rekrutacji do nowych zadań.
Biwak oznacza tymczasowe obozowisko tworzone przez nomadyczne grupy mrówek, gdzie królowa i jej potomstwo znajdują schronienie. Jest to strategia przetrwania, pozwalająca na ochronę najważniejszych członków kolonii w trudnych warunkach lub podczas przemieszczania się.

Chów wsobny odnosi się do zjawiska krzyżowania się organizmów, które są ze sobą blisko spokrewnione. Jest to praktyka często spotykana w naturze, mająca zarówno swoje zalety, jak i potencjalne ryzyka dla genetycznej różnorodności populacji.
Cykl rozwojowy to okres obejmujący wszystkie etapy życia organizmu, od momentu złożenia jaja przez samice, aż do wyklucia się z niego dorosłego osobnika. W kontekście owadów, cykl ten może być bardzo zróżnicowany i dostosowany do specyficznych warunków środowiskowych.

Cysterna, inaczej nazywana mrówką beczka, to unikatowy przypadek wśród mrówek rodzaju Myrmecocystus, gdzie pojedyncza robotnica może przechowywać w swoim żołądku znaczne ilości płynnego pokarmu. Dzięki temu, w sytuacjach niedostatku, może ona służyć jako żywy magazyn, dostarczając pokarm towarzyszkom.
Czasowe pasożytnictwo społeczne opisuje sytuację, w której królowa jednego gatunku przejmuje kontrolę nad kolonią innego gatunku, zastępując lub eliminując miejscową królową. To zjawisko pozwala na szybką ekspansję kolonii pasożyta kosztem gospodarza. W Polsce, przykłady takiego pasożytnictwa obejmują gatunki takie jak Polyergus rufescens czy Formica sanguinea.
Częściowo klasztorne zakładanie kolonii to strategia, w ramach której królowa izoluje się w specjalnie przygotowanej komorze, aby założyć nową kolonię. W niektórych przypadkach może opuścić komorę w poszukiwaniu pożywienia. W Polsce takie zachowania można obserwować np. u mrówki Manica rubida.

Desmerga to określenie robotnicy o rozmiarach pośrednich między większymi robotnicami typu major a mniejszymi typu minor. Jest to przykład na zróżnicowanie fizyczne w obrębie jednej kolonii mrówek, co pozwala na efektywniejsze wykonywanie różnorodnych zadań.
Dichtadiikształtna ergatogina to unikatowa reprezentantka kasty płciowej wśród mrówek nomadycznych, która wyróżnia się nieposiadaniem skrzydeł, posiadaniem dużego odwłoka oraz powiększonego zapomostka. Jest to przykład na specjalizację w obrębie społeczności mrówek, pozwalającą na przetrwanie i rozwój w specyficznych warunkach.
Diploidalność to mechanizm determinujący płeć, w którym samice (robotnice i królowe) wywodzą się z jaj o diploidalnym zestawie chromosomów. Taki sposób determinacji płci jest charakterystyczny dla wielu gatunków mrówek i pozwala na utrzymanie zrównoważonej struktury społecznej kolonii.
Dulozja to forma społecznego pasożytnictwa, polegająca na podkradaniu larw z gniazd gatunków blisko spokrewnionych. Larwy te, po wylęgnięciu, są traktowane jako pełnoprawni członkowie nowej kolonii, pracując ramię w ramię z resztą mrówek. Mrówki te, mimo iż są „niewolnikami”, są akceptowane i integrują się ze społecznością. Formica sanguinea w Polsce jest przykładem gatunku praktykującego tę formę niewolnictwa, co pozwala na zwiększenie efektywności i liczebności kolonii bez bezpośredniego zagrożenia dla jej struktury.
Dymorfizm w kontekście kast mrówkowych oznacza istnienie wyraźnych różnic fizycznych między poszczególnymi grupami robotnic w obrębie jednej kolonii. Różnice te są kluczowe dla specjalizacji i podziału pracy, co z kolei przekłada się na wydajność i przetrwanie kolonii w zmiennym środowisku.

Elita w kontekście społeczności mrówkowej odnosi się do grupy członków kolonii wyróżniających się wyjątkową aktywnością i niższym progiem reakcji na bodźce. Są to osobniki, które odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu i rozwoju kolonii, często podejmując zadania wymagające szczególnego zaangażowania i efektywności.

Ergatogina to termin określający każdy typ osobnika znajdującego się na spektrum między królową a robotnicą. Reprezentuje formy pośrednie, które mogą wykazywać cechy zarówno robotnic, jak i królowej, co wskazuje na plastyczność społeczną i biologiczną wewnątrz kolonii mrówek.
Ergatokształtny samiec to osobnik mrówki, który posiada normalne cechy genitalne samca, ale jego budowa ciała jest bardziej zbliżona do robotnicy. Taka unikalna konfiguracja morfologiczna może wpływać na jego rolę w kolonii i interakcje z innymi osobnikami.

Faza stacjonarna to okres w życiu koczujących mrówek, kiedy kolonia osiada na określonym terytorium. W tym czasie królowa składa jaja, a rozwijające się potomstwo znajduje się w fazie jaja lub poczwarki. Jest to etap, w którym kolonia buduje swoje siły i zapasy na przyszłość.
Faza wędrowna charakteryzuje się aktywnym żerowaniem kolonii i częstymi zmianami miejsca biwaku. W tym okresie królowa nie składa jaj, a potomstwo przechodzi stadium larwalne. Jest to czas eksploracji i ekspansji, podczas którego kolonia szuka nowych źródeł pożywienia i lepszych miejsc do życia.
Feromon to kluczowa substancja chemiczna w komunikacji między mrówkami. Pozwala na przekazywanie informacji, takich jak alarm czy kierunek do żeru. Feromony alarmowe wzmagają czujność i mogą uruchamiać mechanizmy obronne kolonii, natomiast feromony śladów służą do zwerbowania innych mrówek do podążania za sobą.
Fizogastria to zjawisko silnego rozszerzenia odwłoka, wynikające z przerostu ciał tłuszczowych lub jajników. Jest to cecha charakterystyczna dla niektórych królowych i robotnic, podkreślająca ich rolę reprodukcyjną lub magazynującą w kolonii.
Forma bezskrzydła odnosi się do osobników, które po kopulacji tracą skrzydła. Jest to część naturalnego cyklu życiowego wielu gatunków mrówek, gdzie po spełnieniu swojej funkcji reprodukcyjnej, królowe adaptują się do życia w gnieździe.
Formikarium to sztucznie stworzone gniazdo mrówek, wykorzystywane głównie w celach badawczych lub edukacyjnych. Pozwala na obserwację i analizę zachowań i organizacji życia kolonii mrówek w kontrolowanych warunkach.
Fragmozja to technika obronna, gdzie głowa lub koniec odwłoka niektórych mrówek i termitów może służyć do zamykania wejścia do gniazda. Jest to strategia często stosowana przez kastę żołnierzy w obronie kolonii przed intruzami.
Furażer to członek kolonii mrówek, specjalizujący się w zdobywaniu i transporcie pokarmu. Furażerzy odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu dostępu do pożywienia dla całej kolonii, eksplorując środowisko i wykorzystując swoje umiejętności do efektywnego zbierania zasobów.

Ginandromorf to unikatowy przypadek wśród mrówek, gdzie osobnik wykazuje jednocześnie cechy samca i królowej. Jest to rzadkie zjawisko biologiczne, które pozwala na głębsze zrozumienie procesów determinacji płci u mrówek oraz ich złożoności genetycznej.
Gniazdo mrówek to skomplikowany system korytarzy i komór, stanowiący dom i miejsce pracy kolonii. Jest ono projektowane i budowane w taki sposób, aby zapewnić bezpieczeństwo, komfort oraz odpowiednie warunki do życia, rozwoju potomstwa i przechowywania żywności.
Gniazdo mieszane to struktura, w której znajdują się kolonie dwóch lub więcej różnych gatunków mrówek. W takim gnieździe dochodzi do przemieszania zarówno osobników dojrzałych, jak i niedojrzałego potomstwa, co jest przykładem złożonej współpracy lub współistnienia różnych gatunków w jednym miejscu.
Gniazdo złożone również zawiera kolonie dwóch lub więcej gatunków mrówek, które są ze sobą połączone korytarzami. W tej strukturze może dojść do przemieszania osobników dojrzałych z różnych gatunków, jednak potomstwo każdej z kolonii jest trzymane osobno. Jest to forma organizacji przestrzeni, która pozwala na współistnienie przy jednoczesnym zachowaniu odrębności genetycznej i społecznej poszczególnych kolonii.

Haploidalność to mechanizm determinacji płci, w którym samce rozwijają się z niezapłodnionych, haploidalnych jaj. Jest to powszechne zjawisko wśród wielu gatunków owadów, w tym mrówek, gdzie samce mają połowę zestawu chromosomów w porównaniu do samic, które są diploidalne.
Haplometroza to proces, w którym królowa mrówek samodzielnie zakłada nowe gniazdo. Ta strategia rozpoczęcia nowej kolonii jest kluczowa dla rozprzestrzeniania się i przetrwania gatunku, gdyż pozwala na ekspansję terytorialną i zwiększenie różnorodności genetycznej.
Hesmoza to specyficzny rodzaj podziału kolonii mrówek, kiedy to grupa płodnych królowych wraz z grupą robotnic opuszcza gniazdo macierzyste, aby założyć nowe. Często prowadzi to do powstania systemu polikalicznego, czyli sieci wzajemnie powiązanych, ale niezależnych gniazd.
Heterogonia to termin opisujący zależność wielkości między dwoma częściami ciała, określaną matematycznie jako y=bx^a, gdzie a i b to stałe. W kontekście mrówek, oznacza to, że proporcje ciała mogą różnić się w zależności od kasty, co jest adaptacją do różnych funkcji w kolonii.
Homesotaza społeczna odnosi się do zdolności społeczności mrówek do utrzymania stabilności i równowagi na poziomie społecznym. Obejmuje to regulację mikroklimatu wewnątrz gniazda, kontrolę populacji, a także koordynację zachowań i fizjologii wszystkich członków grupy, co jest kluczowe dla przetrwania i efektywnego funkcjonowania kolonii.

Imago to termin określający dojrzałego owada, który osiągnął pełnię swojego rozwoju i jest zdolny do rozmnażania. W kontekście mrówek, imago to etap, na którym owad przyjmuje swoją ostateczną formę, z pełni wykształconymi skrzydłami (w przypadku płci zdolnych do lotu) i genitaliami.
Inkwilizm opisuje zjawisko współistnienia w jednym gnieździe dwóch różnych gatunków mrówek, gdzie jeden gatunek jest zależny od działalności społecznej drugiego, na przykład karmienia larw pasożyta przez gatunek niewolniczy. Jest to forma symbiozy lub pasożytnictwa społecznego, która może wpływać na strukturę i dynamikę kolonii gospodarza.
Izometria jest szczególnym przypadkiem allometrii, charakteryzującym się tym, że w miarę wzrostu organizmu, stosunek wielkości dwóch jego części pozostaje niezmienny. W biologii mrówek, izometria może odnosić się do zachowania proporcji ciała w trakcie ich rozwoju.

Jajo stanowi pierwsze stadium w cyklu życiowym mrówki, z którego rozwija się larwa. Jaja mrówek są składane przez królową i stanowią podstawę przyszłej populacji kolonii.
Jajo troficzne to specjalny typ jaja produkowanego przez niektóre gatunki mrówek, które nie jest przeznaczone do rozwoju w nowego osobnika, lecz służy jako źródło pokarmu dla innych członków kolonii, w tym larw i królowej. Jaja te są bogate w białko i odgrywają ważną rolę w żywieniu i rozwoju kolonii.

Kasta to grupa osobników w kolonii mrówek, która dzieli się na podstawie morfologii, płci, wieku, czy kombinacji tych cech, i wykonuje specjalizowane funkcje. Dzięki podziałowi na kasty, mrówiska mogą efektywnie realizować różnorodne zadania, od opieki nad potomstwem po obronę i zdobywanie pożywienia.
Klasztorne zakładanie kolonii to strategia, w której królowa izoluje się w komorze lęgowej i wykorzystuje własne zasoby odżywcze, takie jak tkanka tłuszczowa czy histolizujące mięśnie skrzydeł, do wyhodowania pierwszego pokolenia robotnic. Ten sposób zakładania kolonii pozwala na szybki start nowej kolonii bez potrzeby zdobywania zewnętrznego pożywienia.
Kleptobioza to zachowanie, gdzie jeden gatunek wykorzystuje zasoby pokarmowe innego, kradnąc zapasy lub wykorzystując odpadki. W przeciwieństwie do innych form interakcji, przy kleptobiozie nie dochodzi do zakładania gniazd w bezpośredniej bliskości gatunku okradanego.
Kokon to ochronna osłonka, która otacza mrówkę w stadium poczwarki. Nie wszystkie gatunki mrówek produkują kokony, co jest przykładem różnorodności biologicznej wśród tych owadów.
Kolonia mrówek to zorganizowana społeczność, składająca się z osobników płciowych (samców i królowych) oraz robotnic, które wspólnie zamieszkują gniazdo lub gniazda i pracują na rzecz wspólnego celu, jakim jest reprodukcja i rozwój kolonii.
Kopiec to nadziemna struktura gniazda mrówek, zbudowana z różnych materiałów, takich jak igliwie, patyczki, trawa czy ziemia. Ma on za zadanie regulować mikroklimat wewnątrz gniazda, zapewniając optymalne warunki dla rozwoju kolonii.
Królowa to płciowa forma mrówek, samica, która pełni kluczową rolę w kolonii, zajmując się reprodukcją. Królowe są odpowiedzialne za składanie jaj i zapewnienie przetrwania genetycznego kolonii.

Larwa to stadium rozwojowe mrówki, które następuje bezpośrednio po fazie jaja. W tym okresie owad wykazuje znaczne różnice w porównaniu do dorosłej formy, czyli imago. Larwy mrówek, podobnie jak innych owadów przechodzących zupełne przeobrażenie, są zazwyczaj bezskrzydłe, mają inny kształt ciała i są zależne od opieki dorosłych osobników kolonii.
Lestobioza to forma współistnienia między gatunkami mrówek, gdzie mniejsze gatunki, takie jak Solenopsis fugax w Polsce, zakładają swoje gniazda w ścianach lub bezpośrednio w gniazdach większych gatunków. Gatunki te często wkradają się do komór gospodarza w celu kradzieży potomstwa lub zapasów pokarmowych, co jest przykładem złożonych interakcji ekologicznych między różnymi społecznościami mrówek.
Lot godowy to kluczowy moment w cyklu życiowym mrówek, podczas którego uskrzydlone samce i samice opuszczają gniazdo, by wziąć udział w locie, którego głównym celem jest kopulacja. Ten zachowanie ma zasadnicze znaczenie dla rozprzestrzeniania genów i zakładania nowych kolonii. Po locie, samice, które teraz stają się królowymi, zazwyczaj tracą skrzydła i szukają odpowiedniego miejsca do założenia nowego gniazda, rozpoczynając tym samym kolejne pokolenie mrówek.

Major to robotnica należąca do największej podkasty w kolonii mrówek, która specjalizuje się głównie w obronie kolonii przed intruzami czy drapieżnikami. Ich rozbudowana budowa ciała umożliwia im skuteczną ochronę i walkę z zagrożeniami.
Media to robotnica zajmująca pośrednią pozycję między najmniejszymi robotnicami (minor) a największymi (major) w społecznościach mrówek polimorficznych, gdzie występują trzy wyraźnie różniące się podkasty robotnic. Media wykonuje różnorodne zadania zarówno wewnątrz gniazda, jak i na zewnątrz, takie jak poszukiwanie pożywienia czy budowa gniazda.
Mikstura to specjalnie przygotowany pokarm dla mrówek, który może zawierać żółtko jaja, miód, witaminy i mikroelementy, a także agar jako składnik opcjonalny. Ten wysokoenergetyczny i bogaty w składniki odżywcze pokarm jest idealny dla rozwoju kolonii, zwłaszcza w okresach, gdy naturalne źródła pożywienia są trudno dostępne.
Minor to robotnica z najmniejszej podkasty, która zajmuje się przede wszystkim pracami w gnieździe i opieką nad potomstwem. Są one kluczowe dla utrzymania porządku i funkcjonowania życia wewnątrz kolonii.
Monoginia to sytuacja, w której w kolonii mrówek znajduje się tylko jedna samica zdolna do reprodukcji, czyli królowa. Jest to częsta strategia organizacyjna wśród wielu gatunków mrówek, która pozwala na centralizację procesu rozrodczego.
Monokalizm to zjawisko, kiedy kolonia mrówek buduje i utrzymuje tylko jedno gniazdo. Jest to przeciwieństwo polikalizmu, gdzie kolonia może rozprzestrzeniać się na wiele gniazd.
Monomorfizm oznacza, że w obrębie danego gatunku mrówek występuje tylko jedna podkasta robotnic, co jest przeciwieństwem polimorfizmu, gdzie robotnice dzielą się na różne podkasty o różnych specjalizacjach.
Mrówka „beczka/cysterna” to specjalny typ robotnicy z rodzaju Myrmecocystus, która może magazynować w swoim rozszerzonym odwłoku znaczne ilości pokarmu, służąc jako żywy zbiornik w okresach niedoboru pożywienia.
Mrówka koczująca/nomadna to gatunek mrówek, który nie prowadzi osiadłego trybu życia, lecz często zmienia miejsce swojego gniazda w zależności od warunków środowiskowych i dostępności pożywienia.
Mrówka żniwiarka to gatunek mrówek, który wzbogaca swoją dietę o nasiona, głównie traw. Są one znane z efektywnego zbierania i przechowywania nasion, co umożliwia kolonii przetrwanie w trudnych warunkach.
Myrmekofil to organizm, który współżyje z koloniami mrówek, często uzyskując korzyści takie jak ochrona czy pożywienie, podczas gdy mrówki mogą korzystać z pewnych usług lub związków oferowanych przez te organizmy.
Myrmekologia to dziedzina nauki poświęcona badaniu mrówek, ich zachowań, ekologii i roli w ekosystemach. Badacze w tej dziedzinie zgłębiają tajemnice życia tych fascynujących owadów, zarówno w warunkach naturalnych, jak i eksperymentalnych.

Nadorganizm to określenie używane w odniesieniu do społeczeństwa mrówek, które dzięki swojej wysoko rozwiniętej organizacji społecznej wykazuje cechy przypominające pojedynczy organizm. W takiej kolonii każda mrówka pełni określoną rolę, przypominającą funkcje narządów w ciele organizmu – na przykład królowe są odpowiedzialne za reprodukcję, podczas gdy proces trofalaksji (wymiana substancji odżywczych) można porównać do układu krążenia, a robotnice pełnią funkcje tkanki somatycznej.
Nantic to karłowata robotnica z pierwszego pokolenia, której małe rozmiary są wynikiem ograniczonego dostępu do pożywienia w początkowym okresie życia kolonii. Zjawisko to występuje zarówno u gatunków monomorficznych, gdzie wszystkie robotnice są podobne, jak i polimorficznych, oferujących różnorodność form robotnic.
Nektoforeza to zachowanie społeczne mrówek polegające na wynoszeniu martwych członków kolonii poza obręb gniazda. Jest to element higieny społecznej, mający na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób wewnątrz kolonii.
Niewolnictwo, znane również jako dulozja, to forma interakcji społecznej, w której mrówki wykradają potomstwo (poczwarek) z gniazd gatunków blisko spokrewnionych. Po wylęgnięciu, te mrówki są akceptowane jako członkowie nowej kolonii i współpracują z nią na równych zasadach. W Polsce, Formica sanguinea jest przykładem gatunku praktykującego „niewolnictwo” fakultatywne, podczas gdy Polyergus rufescens angażuje się w dulozję obligatoryjną, będąc zależnym od pracy „niewolnic”.
Nimfa to młode stadium rozwojowe owadów o przeobrażeniu niezupełnym, gdzie forma młodociana stopniowo przekształca się w dorosłego osobnika, nie przechodząc przez stadium poczwarki. Nimfy zazwyczaj przypominają dorosłe osobniki, ale są mniejsze i nie mają rozwiniętych organów płciowych ani, w przypadku niektórych gatunków, skrzydeł.

Okres rozwojowy to czas między kolejnymi wylinkami w życiu owada, który jest kluczowy dla jego wzrostu i rozwoju. W tym czasie owad przechodzi przez serię zmian fizycznych, które przybliżają go do osiągnięcia formy dorosłej.
Oligoginia charakteryzuje się obecnością w jednej kolonii dwóch lub więcej płodnych królowych, które wykazują wobec siebie wrogość i terytorializm. Nie tolerują one swojej obecności w obrębie tego samego gniazda, co jest specyficzną formą organizacji społecznej i różni się od poliginii, gdzie współistnienie wielu królowych w kolonii jest bardziej pokojowe.
Ommatidum to podstawowa jednostka budująca oko złożone owadów, składające się z wielu takich elementów, które razem pozwalają na postrzeganie obrazu otoczenia. Każde ommatidium jest niezależnym fotoreceptorem, który przyczynia się do tworzenia mozaikowego obrazu świata widzianego przez owada.
Oofagia to zachowanie polegające na zjadaniu jaj przez osobniki dorosłe, które mogą być własne lub pochodzić od innych członków kolonii. Jest to strategia przetrwania, która może służyć jako mechanizm regulacji populacji lub jako źródło dodatkowych składników odżywczych.
Orszak to grupa robotnic, która stale towarzyszy królowej, zapewniając jej ochronę i opiekę. Orszak jest kluczowy dla bezpieczeństwa królowej, a przez to dla przetrwania i rozwijania się całej kolonii.
Osobnik płciowy to mrówka zdolna do reprodukcji, wyróżniamy wśród nich samce (haploidalne) i samice, czyli dziewicze królowe (diploidalne). Ich głównym zadaniem jest rozmnażanie i zapewnienie ciągłości genetycznej kolonii.
Owad społeczny to termin odnoszący się do gatunków owadów, takich jak mrówki, termitów, pszczół, czy os, które tworzą złożone struktury społeczne, współpracując w zakresie rozrodu, zdobywania pożywienia, obrony kolonii i innych kluczowych aspektów życia grupowego. Owady te wykazują wysoki poziom organizacji społecznej i zdolności do wspólnego działania na rzecz dobra całej kolonii.

Parabioza to zjawisko, w którym kolonie różnych gatunków mrówek współdzielą to samo gniazdo, a nawet ślady zapachowe, jednak trzymają swoje potomstwo osobno. Jest to forma współistnienia, która pozwala na korzystanie z zasobów i ochrony oferowanej przez gniazdo bez bezpośredniej konkurencji międzygatunkowej.
Pasożytnictwo czasowe to strategia, w której królowa jednego gatunku mrówek infiltruje gniazdo innego gatunku, eliminuje miejscową królową i zastępuje ją, stopniowo wprowadzając swoje potomstwo do kolonii gospodarza. W Polsce znane przykłady takiego pasożytnictwa obejmują gatunki takie jak Polyergus rufescens i Formica sanguinea.
Pasożytnictwo społeczne, znane również jako inkwilizm, to forma współistnienia, gdzie jeden gatunek mrówek jest zależny od działalności społecznej innego, na przykład wykorzystując jego zasoby lub siłę roboczą do opieki nad własnym potomstwem.
Pasożytnictwo troficzne to wykorzystywanie przez pasożyta zasobów pokarmowych innego gatunku mrówek, co może prowadzić do integracji z jego układem społecznym i eksploatacji jego zasobów.
Pączkowanie to proces, w którym kolonia mrówek dzieli się na dwie lub więcej nowych kolonii, co jest formą rozmnażania kolonialnego i ekspansji terytorialnej.

Pleometroza to sytuacja, w której więcej niż jedna królowa zakłada gniazdo w gatunku zazwyczaj monoginicznym, a po osiągnięciu przez kolonię pewnego rozmiaru nadmiarowe królowe mogą być eliminowane.
Poczwarka to stadium rozwojowe mrówek charakteryzujące się brakiem aktywności, będące częścią cyklu przeobrażenia zupełnego. Nie wszystkie gatunki mrówek produkują kokony dla swoich poczwarek.
Podział kolonii, znany także jako hesmoza, to zjawisko, w którym część płodnych królowych wraz z robotnicami opuszcza macierzyste gniazdo, aby założyć nowe, co może prowadzić do powstania systemu polikalicznego.
Poliginia to występowanie w jednej kolonii więcej niż jednej płodnej królowej, co może wpływać na strukturę społeczną i dynamikę rozwoju kolonii.
Polimorfizm to występowanie w obrębie jednej płci mrówek różnych form (kast), różniących się pod względem funkcjonalnym, co pozwala na specjalizację pracy w kolonii.
Politeizm, politeizm kastowy oraz politeizm wiekowy to różne formy podziału pracy w kolonii mrówek, oparte odpowiednio na ogólnej organizacji pracy, przynależności do określonej kasty lub wieku osobników, co umożliwia efektywne zarządzanie zasobami i zadaniami w kolonii.
Potomstwo obejmuje wszystkie niedojrzałe formy w kolonii mrówek, w tym jaja, larwy i poczwarki, które są kluczowe dla przetrwania i kontynuacji gatunku.
Propodeum to pierwszy segment odwłoka u owadów, mający istotne znaczenie anatomiczne i funkcjonalne.
Przyoczko to jedno z trzech małych oczu prostych (ocelli), znajdujących się na głowie niektórych owadów, w tym mrówek, które pełnią funkcję dodatkowego narządu wzroku.

Robotnica to samica w kolonii mrówek, która zazwyczaj nie jest zdolna do kopulacji ani reprodukcji. Jej główne zadania obejmują zbieranie pokarmu, budowę i przebudowę gniazda, opiekę nad potomstwem oraz inne czynności związane z utrzymaniem i ochroną kolonii.
Rójka to zjawisko masowego opuszczania mrowiska przez formy płciowe, tj. samce i dziewicze królowe, które inicjuje lot godowy. Jest to kluczowy moment w cyklu życiowym mrówek, mający na celu zapewnienie rozprzestrzenienia gatunku i wymiany genetycznej między koloniami.

Skleryt to twarda część ściany ciała owada, która jest połączona z innymi sklerytami za pomocą elastycznych szwów, umożliwiając ruchowość i elastyczność ciała.
Socjobiologia to dziedzina nauki, która zajmuje się badaniem mechanizmów porozumiewania się i organizacji społecznej wśród różnych organizmów, w tym owadów. Analizuje, jak zachowania społeczne wpływają na przetrwanie i reprodukcję gatunków.
Socjologia owadów to nauka badająca zachowania społeczne owadów oraz ich wpływ na dynamikę i strukturę populacji. Skupia się na zrozumieniu, jak interakcje między osobnikami kształtują społeczności owadów.
Społeczeństwo owadów to grupa owadów właściwie społecznych, takich jak termity, mrówki, osy i pszczoły, które tworzą zorganizowane kolonie z wyraźnym podziałem pracy i wspólnymi celami, takimi jak rozmnażanie, zdobywanie pożywienia i obrona.
Stacja pokarmowa to specjalne miejsce w kolonii mrówek, służące jako magazyn pokarmu oraz baza wypadowa dla wypraw po pokarm. Nie posiada królowych i jest integralną częścią struktury kolonii.
Sterinit to skleryt położony na spodniej stronie segmentów odwłoka owada, odgrywający rolę w ochronie wewnętrznych organów.
Stylik to „talia” mrówek, stanowiąca wąski odcinek między tułowiem a odwłokiem, składający się z jednego lub dwóch segmentów (pomostka i zapomostka), które są kluczowe dla elastyczności i mobilności ciała mrówki.
Substancja adopcyjna to wydzielina produkowana przez niektóre pasożyty społeczne, ułatwiająca im integrację z kolonią gospodarza przez zmniejszenie agresji i ułatwienie adopcji. Substancja uspokajająca działa podobnie, zmniejszając agresję wobec intruza i wspomagając jego akceptację przez kolonię gospodarza.
Superkolonia to wielka kolonia składająca się z licznych gniazd i stacji pokarmowych, połączonych stałym przepływem robotnic. Przykładem może być kolonia mrówki argentyńskiej, która tworzy rozległe superkolonie rozciągające się na duże obszary.
Superorganizm to termin odnoszący się do społeczeństwa mrówek (oraz innych owadów społecznych), gdzie organizacja społeczna i współpraca między osobnikami są na tyle zaawansowane, że cała kolonia może być postrzegana jako jeden organizm. Każda mrówka pełni określoną funkcję, przyczyniając się do zdrowia, obrony i rozwoju całej kolonii.

Ślad zapachowy jest chemicznym znakiem pozostawionym przez jednego owada, który pozwala innemu podążać za nim. Ślad rekrutacyjny zostaje pozostawiony przez pojedynczą mrówkę-zwiadowczynię i służy do zwerbowania współtowarzyszek do pomocy przy zbieraniu pokarmu, naprawie uszkodzonego fragmentu gniazda lub innych czynności wymagających współpracy. Ślad badawczy, używany przez mrówki na czele kolonii, może być bardziej lub mniej ciągły i jest wykorzystywany przez mrówki nomadne do eksploracji terenu.

Tergit to skleryt grzbietowy, stanowiący część zewnętrznego szkieletu owadów, w tym mrówek, i pełni funkcję ochronną oraz strukturalną.
Transport dojrzałych osobników polega na noszeniu dorosłych mrówek, które przyjmują formę embrionalną, przez inne dorosłe osobniki do nowego gniazda. Jest to często obserwowana forma zachowania wśród mrówek, ułatwiająca kolonii przemieszczanie się i ekspansję.
Transport łańcuchowy to przekazywanie pokarmu od jednej robotnicy do drugiej podczas transportu do gniazda, co pozwala na efektywne dostarczanie zasobów pokarmowych do kolonii.
Troficzne jajo to jajo o zdegenerowanym kształcie, niezdolne do rozwoju, które służy jako pokarm dla innych osobników w kolonii. Takie jaja są produkowane przez różne gatunki mrówek, zarówno te bardziej prymitywne, jak i zaawansowane ewolucyjnie, i stanowią bogate źródło białka dla larw i królowych.
Trofolaksa to proces wymiany pokarmu między członkami społeczności mrówek, odbywający się z ust do ust. Jest to kluczowy element utrzymania społeczności i rozprowadzania zasobów pokarmowych w kolonii.

Wole to rozszerzona część środkowego odcinka jelita przedniego u owadów, służąca do przechowywania płynnego pokarmu. Umożliwia to efektywne zarządzanie zasobami pokarmowymi i ich dystrybucję wewnątrz kolonii.
Wylinka to oskórek, który owad zrzuca podczas linienia, czyli procesu wzrostu i rozwoju, podczas którego stary oskórek jest zastępowany nowym, większym. Linienie jest kluczowym elementem cyklu życiowego owadów, umożliwiającym im wzrost.
Wzrost allometryczny to zależność między wielkościami dwóch części ciała owada, która może być wyrażona równaniem matematycznym y=bx^a, gdzie a i b są stałymi. Wzrost allometryczny wskazuje, że proporcje ciała mogą się różnić w zależności od kasty, co jest często obserwowane w społecznościach mrówek.

Zapach gatunku, kolonii czy gniazda to unikalne cechy chemiczne, które pozwalają mrówkom na identyfikację swoich towarzyszy, odróżnienie swojego gniazda od obcych oraz rozpoznanie przynależności do określonego gatunku. Zapachy te są kluczowe dla utrzymania spójności społecznej i obrony przed intruzami.
Zasada Emery’ego mówi, że gatunki pasożytów społecznych są często bardzo podobne do gatunków gospodarzy i prawdopodobnie blisko z nimi spokrewnione filogenetycznie. To podobieństwo może ułatwiać pasożytom infiltrację i adaptację do życia w koloniach gospodarzy.

Żołnierz to członek podkasty robotnic w kolonii mrówek, specjalizujący się w obronie. Robotnice te zazwyczaj mają silniej rozwinięte narządy obronne, takie jak żuwaczki, i są odpowiedzialne za ochronę kolonii przed zagrożeniami.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi